Submenu

14. Randvoorwaarden

Een aantal randvoorwaarden liggen buiten de invloedssfeer van de RES-regio. Die randvoorwaarden zijn echter van cruciaal belang voor het kunnen realiseren van de doelstellingen in de RES West-Overijssel. In dit hoofdstuk benoemen we die randvoorwaarden per thema.

14.1 Randvoorwaarden Regionale Structuur Warmte (RSW)

Voor de uitvoering van de RSW zijn er een aantal knelpunten en vraagstukken die we niet lokaal in de TransitieVisieWarmte (TVW) op kunnen lossen. We zetten daarom ook na vaststelling van de RSW 1.0 in op regionale samenwerking ten behoeve van benutting van de (boven)regionale duurzame warmte en de ontwikkeling van instrumentarium en financiering die daarvoor benodigd is.

14.1.1 Ontwikkeling instrumentarium

Een aantal belangrijke punten waarvoor landelijk instrumentarium ontwikkeld moet worden:

Bronnenstrategie: middelen ontwikkelen om vanuit een regionaal overzicht en inzicht lokaal zicht op mogelijkheden te hebben op het gebruik, de plaatsing en verdeling van bronnen.

Duurzame gassen: we bevelen aan om door te gaan met de lobby richting het Rijk. Dit om duidelijkheid te krijgen over welke beslissingsbevoegdheid en regie de provincie en gemeenten hebben of krijgen rondom de lokale en regionale inzet van groen gas.
Duidelijkheid over beleid van de Rijksoverheid rondom organisatie regionale (publieke) warmtebedrijven (bevoegdheden, investeringsruimte, kostendekking).
Aanpassen van wetgeving (met name de Wet Collectieve Warmtevoorziening), vanuit het belang van de gemeente en provincie (vanuit de zorg voor de eigen inwoners). Met name als het gaat om de lokale aanwijzingsbevoegdheid en een meer integrale energiewetgeving voor gas, elektra en warmte.

14.1.2 Ontwikkeling financiering

Tot slot zijn een passende financiering en/of financiële mogelijkheden voor regionale warmtevraagstukken noodzakelijk voor een betaalbare warmtetransitie. Een mooi voorbeeld hiervan is het stimuleringsprogramma warmtenetten van de provincie Overijssel.

14.2 Randvoorwaarden Elektriciteit en Netwerk

Ons bod vullen we in door veel verschillende soorten opwekprojecten die verschillende doorlooptijden en afhankelijkheden kennen. Voor allemaal geldt dat aansluiting op het elektriciteitsnetwerk, wanneer het project ‘af’ is, noodzakelijk is.

Hiervoor is samenspel nodig tussen netbeheerder, gemeente en energieproject. Op dit complexe samenspel zijn de volgende randvoorwaarden van toepassing:

Goede uitwisseling informatie.
Creëren handelingsperspectief (reële kansen op locaties en binnen termijnen).
Samen invullen en benutten van schaarse netwerkruimte.
Ruimtelijke mogelijkheden voor zowel projecten als benodigde infrastructuur kennen.
Uitvoeringstempo aanpassingen netwerk.
Financieel perspectief vanuit het Rijk onderkennen.
Nieuwe ontwikkelingen en impact op het netwerk meenemen richting RES 2.0.

In paragraaf 4.2 en de bouwsteen Elektriciteit zijn deze verder uitgewerkt terug te vinden.

14.3 Randvoorwaarden Lokaal Eigendom

Om de doelstelling van minimaal 50% lokaal eigendom te kunnen realiseren zijn de volgende randvoorwaarden van belang:

De haalbaarheid van maatschappelijk gewenste projecten (kleinschaliger, goed ingepast, lokaal eigendom) staat onder druk, mede vanwege de dalende SDE. Een afnemende SDE verhoudt zich slecht tot de hoge ambities op gebied van participatie en lokaal eigendom. De financiële stimulering vanuit het Rijk moet zo blijven dat lokale initiatieven zon- en windprojecten in lokaal eigendom kunnen blijven realiseren, ook kleinschalige (zon)projecten.

Door het stellen van ruimtelijke inpassingseisen en het koppelen van andere opgaven aan projecten voor de opwek van zonne- en windenergie komen businesscases verder onder druk te staan. De landelijke werkgroep SDE en Netwerkkosten van NP RES doet in haar advies de aanbeveling om een aantal minimumvoorwaarden vast te stellen. Bijvoorbeeld aan de ruimtelijke inpassing die voor alle RES-regio’s gelden en die mee gaan lopen in de SDE-regeling. Om ook maatwerk per regio en gemeente mogelijk te maken, doet de landelijke werkgroep van NP RES daarnaast de aanbeveling om een kwaliteitsbudget in te stellen, als aanvulling op de SDE, om dit soort kosten te kunnen financieren. Om businesscases rendabel te houden en binnen die businesscase ook daadwerkelijk ruimte te houden om een omgevingsfonds in te kunnen stellen en/of de revenuen terug te kunnen laten vloeien naar de omgeving is het van cruciaal belang dat deze aanbevelingen daadwerkelijk opgevolgd en als regelingen ingevoerd worden.
Het capaciteitsprobleem bij gemeenten (zowel in middelen als in mankracht) en bij lokale initiatieven vormt een risico voor de uitvoering van de regionale doelstelling. De nationale overheid zal voldoende middelen ter beschikking moeten stellen aan de gemeenten voor de uitvoering van de RES om het streven naar de doelstelling voor lokaal eigendom in West-Overijssel ook daadwerkelijk gerealiseerd te krijgen. Dat geldt ook voor de noodzakelijke professionaliseringsslag die lokale energie-initiatieven moeten maken.

Randvoorwaarden voortgezette financiering RES’en

In het rapport van Parijs naar Praktijk heeft de Raad voor het Openbaar Bestuur op basis van een rapport van het AEF Uitvoeringskosten van het Klimaatakkoord voor decentrale overheden een advies opgesteld aan het nieuwe kabinet. Voor het organiseren van de uitvoering wordt voorgesteld een structuur op te zetten vergelijkbaar met de RES en het Nationaal Programma RES. Gemeenten, provincies en waterschappen wordt gevraagd om elk een integraal klimaatplan op te stellen met concrete doelen en maatregelen. Deze plannen worden gebundeld op regionaal niveau en tellen op tot een regionale doelstelling voor het verminderen van CO2-uitstoot.

Inmiddels is er een brief uitgegaan vanuit het NPRES met een oproep aan het huidige kabinet om ook na 1 juli 2021 de ondersteuning van de RES’en voort te zetten zodat de ontwikkeling van de energietransitie niet stil komt te staan. Vanuit de bestaande middelen voor de RES kan tot het eind van het jaar nog maar een beperkte inzet vanuit de RES-organisatie worden voortgezet. Bijvoorbeeld bij het opstellen van milieueffectrapportages op planniveau is aanvullende financiering vanuit het Rijk een randvoorwaarde.

De voorstellen en de uitkomsten van het onderzoek worden besproken in de kabinetsformatie en wellicht op hoofdlijnen vastgesteld in het regeerakkoord.

Tot op het moment van vaststelling van deze RES is geen duidelijkheid over de financiering, zelfs niet ter overbrugging vanaf 1 juli naar het nieuwe begrotingsjaar. De opgebouwde samenwerking en inzet vanuit de bestuurlijke partners en maatschappelijke organisaties behoeven goede professionele ondersteuning en dat vraagt adequate financiering